DOKUMACI KUSLAR

Dokumacı kuşların yuvaları, bugün kuş bilimciler ve diğer doğa bilimciler tarafından, kuşların yaptığı en ilginç yapılar olarak gösterilmektedir. Bu kuşlar doğada buldukları bitki liflerini ve ip olarak kullanabilecekleri her türlü uzun bitki sapını ''Dokuma'' şeklinde örerek kendilerine çok sağlam yuvalar inşa  ederler.

Yuva yapma işi daha çok erkek kuşa aittir. Dişi kuş yuva tamamlanınca iç kısmını tanzim eder. Dokumacı kuş ilk iş olarak kullanacağı malzemeyi toplar. Malzeme olarak civarda ne varsa bilhassa ince, bükülebilen ve kopmayan ot sapı, palmiye yaprağı ve benzerlerini kullanır. Yeşil ve taze yapraklardan kendine ince uzun şeritler keser veya yaprakların orta damarları alır.  Bir yaprağın veya sapın ucundan gagasıyla sıkıca tutan kuş, uçarak uzunca bir şerit koparır.  Özellikle taze yaprakları seçmesinin bir nedeni vardır. Kuru yapraklardan alacağı malzemeyi kontrol edebilmesi ve bunları dokumada kullanması çok zordur. Ancak taze yaprak lifleri ile bu işlemler çok kolay gerçekleşir.  

İskete kuşlarında olduğu gibi yuva bir çatal üzerine kurulur.  Çatal, ağız kısmının alt tarafından şeritler uzatılarak halka şeklinde  teşkil edilir. Halka her iki yana genişletilerek bir yana kuluçka odası, diğer yana da, ağzı aşağıya uçuş borusuna doğru uzatılan bir ön oda hazırlanır. 

Kuş öncelikle çatallı bir dala bir yapraktan kopardığı uzun bir lifin ucunu sararak işe başlar.  Bir ayağı ile lifin ucunu dalın üzerinde tutarken, diğer ucunu gagasıyla idare eder. Liflerin düşmelerini engellemek için onları düğüm atarak  birbirine bağlar. İlk olarak bir çember oluşturur. Bu yuvasının girişidir.  Daha sonra ise gagasını mekik gibi kullanarak yaprak liflerini diğer liflerin üzerinden ve altından sırayla geçirir.  Dokuma işlemi sırasından her lifin ne kadar çekilmesi gerektiğini de hesaplaya bilmelidir. Çünkü eğer dokuması gevşek olursa yuva hemen çöker. Ayrıca yuvanın son halini zihninde canlandıra bilmelidir ki, duvarların ne zaman kavisleneceğine  veya dışarı doğru çıkıntı verileceğine karar versin.

Girişi dokuduktan sonra yuvanın duvarlarını dokumaya başlar. Bunun için baş aşağı durur ve içeriden çalışmaya devam eder. Gagasıyla bir lifi diğerinin altına sokar ve sonra hassas bir şekilde dışarıda kalan ucunu tutar ve sıkıca çeker. Böylece son derece muntazam bir dokuma oluşturur.

Dokumacı kuşu, bazen sepetçiler bazen de normal dokumacılar gibi çalışır.  Dokumacı kuşunun kullandığı şeritler ise dokuma tezgahlarında olduğu gibi  uzun değildir. Bu durumda şeritlerin ucunu daha önceki şerit boşluğuna geçirerek  vaya öncekine düğümleyerek  tespit etmek zorunda kalır.  Ayaklarıyla şeridin diğer ucunun sıkıca tutarak  gagasıyla yaptığı  örgü şekilleri çok çeşitlidir ve duruma göre değişir. 

En basit şekliyle bir dala veya bir şeride başka bir şeridi ilmik şeklinde atar. Bir şeridi başka bir ilmikten geçirir veya şeridi bir daha düğümler  veya sadece spiral şeklinde sarar ve neticede yine ilmikler, örgüler arasında şeritleri geçirmeyi ve çekmeyi iyi becerir.  Böylece yapılacak yuva için kalıp zemin hazırlanmışsa arış ve atkı sistemiyle asıl dokuma işine geçer, yuvayı sağlamlaştırır ve sıklaştırır. Şeritlerin birbirine dikey dizilişi yuva ağzı istikametine ise diyagonal (çapraz) oluşu gayet muntazamdır.  Bu sayede yuva, sağlamlığını ve elastikiyetini kazanır.

Görüldüğü gibi dokumacı kuş yuvasını yaparken hep bir kaç aşama sonrasını hesaplayarak hareket etmektedir. Yuvası için en uygun malzemeyi toplar.  Yuvayı dokumaya rastgele bir yerden başlamaz. Önce girişi oluşturur ve oradan duvarlara devam eder.  Nerede kavis vereceğini, nereyi genişleteceğini çok iyi bilir.  Üstelik bunları yaparken son derece ustaca, akılcı ve yetenekli tavırlar sergilerler. Davranışlarında hiç bir acemilik belirtisi görülmez. Aynı anda bir iki işi yapabilecek kadar ( bir yandan ayağı ile yaprak lifini düşmemesi için tutup diğer yandan lifin diğer ucunu gagasıyla idare eder) yeteneklidir. Hiç bir hareketi rastgele değil, oldukça şuurlu ve amaca yöneliktir. 

Dokumacı kuşların başka bir türü ise yağmurun etkisini göz önünde bulundurarak tavanı akmayan çok sağlam bir yuva inşa eder. Bu kuş çevreden topladığı bitki liflerini ağzında bulunan bir salgıyla karıştırarak özel bir harç imal eder. Bu salgı bitki liflerine esneklik ve su geçirmeme özelliği kazandırır ve böylece yuva için mükemmel bir sıva malzemesi oluşur. Yuva tamamlana kadar geçen süre içerisinde bu işlemleri defalarca tekrar eden dokumacı kuşların gösterdikleri bu becerileri, tesadüfen, bilinçsizce kazandıklarını iddia etmek hiç kuşkusuz ki imkansızdır. Bu kuşlar evlerinin yapımında hiç zorlanmadan aynı anda mimar bir inşaat mühendisi ve bir şantiye ustası gibi çalışırlar. 

Şimdiye kadar anlatılan örneklerde görüldüğü gibi her kuş türünün kendine özgü bir yuva inşa etme tekniği vardır.  Ve bu tekniklerin her biri bilinci, aklı ve düşünme yeteneğini olmayan bir hayvandan beklenemeyecek kadar karmaşıktır, her biri bir tasarım ve plan gerektirir.

Bir düşünelim? Karşımızda akıl, bilinç, plan ve tasarım ürünü eserler üreten canlılar bulunmaktadır. Ancak bu canlıların bu gibi özelliklere sahip olmaları imkansızıdır. Öyle ise bu canlılar bu davranışları nasıl gösterirler?

Kuşların ve tüm diğer canlıların davranışlarında görülen aklın, bilginin ve yeteneğin kaynağının tek açıklaması vardır. Bunların tümü bu hayvanlara Allah tarafından ilham edilen özelliklerdir. Allah bu canlıları yaratmış onlara koruma, avlanma, beslenme, üreme yöntemlerini ayrı ayrı ilham etmiştir. 
Onlara yuvalarını inşa ettiren kusursuz planlar yaptıran onları koruyan  ve barındıran sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah'tır.  Evrimcilerin iddia ettikleri gibi ne tabiat ana ne de tesadüfler bu canlıları son derece karmaşık yuvalar inşa etmek için proglamlayamazlar.  Tüm canlılar üstün bir yaratıcı olan  Rabbimizin ilhamına uydukları için kendilerinden kesinlikle beklenmeyecek davranışlar sergilerler.